Isaac Asimov ve Üç Robot Yasası

Isaac Asimov, kemik çerçevesi, kovboy kravatı ve uzun faulleriyle belleklere bilim kurguyla eş anlamlı bir değerle kazınmıştır. Asimov, 3 robot yasasını 20'li yaşlarda yazmıştır. Bilimkurgu dergilerinde yayınlanmakta olan, kötü robot hikayelerinden bıkmış, daha sempatik, iyi huylu robot hikayeleri yazması gerektiğine karar vermiştir. 10 mayıs 1939'da ilk robot hikayesine başlayan Asimov, çocuk bakıcısı bir robotun hikayesini anlatmaktadır. 

Asimov, üç robot yasasını ilk kez 1942 tarihli Runaround isimli öyküsünde anlatmıştır. Peki bu yasalar nelerdir?

1. Bir robot bir insana zarar veremez yada bir insanın zarar görmesine seyirci kalamaz.

2. Bir robot 1. kuralla çelişmediği sürece bir insanın emirlerine uymak zorundadır.

3. Bir robot 1. ve 2. kuralla çelişmediği sürece kendi varlıklarını korumak zorundadır.

Asimov, hikayelerini yazdıkça robot yasalarının değişmesi gerektiğini fark etmiştir. Bu sebeple sıfırıncı yasayı ekleyerek tüm maddeleri revize etmiştir. Böylece meşhur 3 yasa yapılan değişikle 4 olmuştur. Yeni hali ile yasalar şöyle;

0. Bir robot insanlığa zarar veremez veya  pasif kalmak suretiyle insanlığın zarar görmesine izin veremez.

1. Bir robot 0. yasayla çelişmediği sürece, bilgisi dahilinde bir insana zarar veremez veya pasif kalmak suretiyle bir insanın zarar görmesine izin veremez.

2. Bir robot 0. veya 1. yasayla çelişmediği sürece kendisine insanlar tarafından verilen emirlere itaat  etmek zorundadır.

3. Bir robot ilk 3 yasayla çelişmediği sürece kendi varlığını sürdürmek zorundadır.

Asimov'un bilimkurgu romanlarını yazmak için belirlediği yasalar, teknolojinin hızla yayıldığı günümüzde ne kadar etkilidir tartışmaya açık bir konudur. Asimov'un yasaları, kendisinin de dediği gibi “yarattığı evrende mükemmel işler“.

Stephen Hawking, insanlığın sonunun robotlar yüzünden olabileceğini ve robotların denetlenmesinin gerekliliğine dair endişelerini her fırsatta dile getirmiştir. Bugün dünyada yaklaşık 1 milyon civarında robot bulunmaktadır. Bu robotların yarısı Japonya'da sadece yüzde 15'i ABD'de bulunmaktadır. Bu noktada Asimov yasaları yeterli olacak mıdır? Buna ise en güzel cevabı Kanadalı bilim kurgu yazarı Karl Schroeder vermiştir.

“Robotlar muhtemelen bir çok programlama katmanına sahip olacaklar. Yani 3 yasa değil 20 yada 30...“

Gelecekte neler olacak bilinmez ama robotlar gün geçtikçe hayatımızın daha çok içindeler. 

Bu durumdan endişe mi duymalıyız? Bunun en güzel cevabı beklemek ve görmek.